Jak chronić własną markę - rejestracja i ochrona znaków towarowych

O ile tworzenie marek przychodzi polskim przedsiębiorstwom łatwo, o tyle, że świadomością zabezpieczenia swoich praw bywa różnie. Zdarza się, że przedsiębiorcy inwestują w opracowanie nazwy, logotypu, koncepcji komunikacji a rezygnują z zabezpieczenia swoich praw do znaku. Sytuację tę porównać można do kupienia domu, gdy nowy właściciel płaci za nieruchomość, a nie dba już o to by umowa była w formie aktu notarialnego. W praktyce transakcja sprzedaży nie dochodzi do skutku.

Jak chronić swoją markę?

Marki, które są zastrzeżone można łatwo rozpoznać. Posiadają zazwyczaj przy logotypie charakterystyczny znak w postaci litery R zamkniętej w kole (®).  Do najczęściej spotykanych znaków towarowych należą logo czyli słowno-graficzny znak towarowy oraz nazwa czyli znak słowny.

Aby skutecznie chronić markę, nie wystarczy tylko stworzyć oryginalną nazwę czy atrakcyjne logo firmy - konieczne jest również jej prawne zabezpieczenie. Najpewniejszym sposobem jest zarejestrować znak towarowy w Urzędzie Patentowym RP, co daje przedsiębiorcy wyłączne prawo do korzystania z nazwy i logotypu w obrocie gospodarczym. Dzięki temu możesz legalnie występować przeciw podmiotom, które próbują podszywać się pod Twoją markę lub używać łudząco podobnych oznaczeń.

Rejestracja w Urzędzie Patentowym RP to inwestycja w bezpieczeństwo i wartość Twojej marki - chroni jej reputację, zwiększa zaufanie klientów i pozwala budować silną pozycję na rynku bez obawy o nieuczciwą konkurencję.

Warto przy tym wiedzieć, że w polskim systemie ochrony własności przemysłowej można zarejestrować różne rodzaje znaków towarowych, w zależności od tego, co chcesz zabezpieczyć. Najczęściej spotykane to znak słowny, który chroni samą nazwę marki (niezależnie od jej formy graficznej), oraz znak słowno-graficzny, który obejmuje zarówno nazwę, jak i logo firmy w konkretnej szacie graficznej.

Dzięki temu możesz dobrać formę ochrony najlepiej dopasowaną do charakteru swojej działalności i sposobu prezentowania marki. Rejestrując znak słowny, zabezpieczasz nazwę w każdej możliwej wersji jej zapisu, a znak słowno-graficzny pozwala chronić unikalny wygląd Twojego logotypu. Wybierając odpowiedni typ znaku i rejestrując go w Urzędzie Patentowym RP, zyskujesz kompleksową ochronę i realną przewagę nad konkurencją.

Słowny znak towarowy

Zgodnie z polskim prawodawstwem, rejestracji podlegać może słowo. To najszersza forma ochrony dla stworzonej marki i w naszej ocenie najbardziej praktyczna. Logo może przecież z czasem ewoluować a ochrona marki cały czas będzie aktualna. Rejestracja słownego znaku towarowego podlega jednak dodatkowym obostrzeniom, które definiują warunki jakie musi spełnić słowo by mogło zostać zarejestrowane. Przede wszystkim nie można zarejestrować słowa istniejącego lub opisującego przeznaczenie oraz cechy charakterystyczne  dla danej kategorii produktów lub usług. Dla przykładu – przedsiębiorca który chciałby zarejestrować słowo „żarówka” uzyska odmowę, ponieważ słowo to istnieje i definiuje rodzaj produktu. Z tego też powodu, uzyskanie rejestracji w postaci słownego znaku towarowego jest trudniejsze i nie zawsze możliwe.

Słowno-graficzny znak towarowy

Rejestracja ta polega na zgłoszeniu słowa wraz z jego identyfikacją graficzną w postaci logotypu. Znak słowno-graficzny chroni więc określony sposób zapisu znaku. Zazwyczaj jest stosowany jeśli w innej klasie towarów lub usług istnieje zarejestrowany inny znak graficzny posiadający jednak tę samą nazwę. Urząd dopuszcza wówczas możliwość ochrony prawnej takiego znaku, pod warunkiem że nie dochodzi do konfliktu w zakresie klasyfikacji towarów lub usług. Z uwagi na olbrzymią ilość znaków towarowych, jest to najczęściej stosowana forma rejestracji.

Graficzny znak towarowy

Oprócz nazwy ochronie podlegać może również identyfikacja wizualna. W przypadku marek mogą być to elementy układów graficznych np. etykiety produktowe. Jest to szczególnie istotne w przypadku zaistnienia sytuacji, gdy dochodzi do prób podrobienia produktu przez nieuczciwą konkurencję. Przykładem uniwersalnego znaku graficznego, niepowiązanego z żadnym produktem, a stanowiącego element rozpoznawczy firmy, może być np. maskotka firmy Michelin. Rzadko spotykaną formą ochrony może być również zastrzeżenie koloru. Warunkiem jest jednak wskazanie na kolor, który nie jest stosowany w danej branży, a jego barwa musi być wyraźnie odróżniana od pozostałych. Jeśli więc w danej branży dominującym kolorem jest niebieski, rejestracja jednego z jego odcieni będzie problematyczna. Dobrym przykładem jest tutaj marka Milka, której liliowy kolor w sposób charakterystyczny odróżnia markę od innych producentów wyrobów cukierniczych.

Przestrzenny znak towarowy

Ochronie jako znak towarowy podlegać może również opakowanie lub kształt produktu. Przykładem przestrzennego znaku jest szklana butelka Coca-Coli czy też opakowanie kremu NIVEA (rejestracja w 1934 roku!). Znaki przestrzenne są najczęściej rejestrowane w branży dóbr szybko rotujących (FMCG) - spożywczej i kosmetycznej. Warto również zwrócić uwagę na przemysł monopolowy, gdzie kształt i kolor opakowania produktu pozwala jasno odróżnić go od innych, co ułatwia w praktyce klientowi odnalezienie go na sklepowej półce. Rola przestrzennych znaków towarowych będzie rosła z uwagi na praktyczny zakres jej wykorzystania i skuteczną ochroną przed podrabianiem produktów.

Dźwiękowy znak towarowy

Jednym z najpopularniejszych dźwiękowych znaków towarowych stosuje marka Intel. Dźwięk ten można usłyszeć praktycznie w każdej reklamie radiowej reklamującej sprzęt komputerowy z procesorami tej firmy.

Jak widać, zakres ochrony marki może być dostosowywany i rozszerzany w miarę potrzeb rozwoju marki i narzędzi jakimi dysponuje. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza gdy marka notuje dynamiczny rozwój i rozszerza swoją obecność.

W przypadku firm rozpoczynających działalność pozycja zgłoszenia znaku towarowego powinna stanowić jeden z podstawowych elementów każdego biznesplanu – w myśl powiedzenia, kto nie ma pieniędzy powinien podwójnie szacować ryzyko i zabezpieczać to co już posiada.

Na czym polega rejestracja znaku towarowego?

Rejestracja znaku towarowego to proces, który pozwala prawnie zabezpieczyć swój znak towarowy, czyli elementy identyfikujące Twoją markę - przede wszystkim nazwy i logo. Dzięki temu zyskujesz wyłączne prawo do ich używania w obrocie gospodarczym oraz możliwość skutecznego działania przeciwko nieuczciwej konkurencji.

Aby zarejestrować znak towarowy w Polsce, należy złożyć wniosek do Urzędu Patentowego RP. W zgłoszeniu określa się, co dokładnie ma być chronione (np. znak słowny, słowno-graficzny lub graficzny) oraz dla jakich towarów i usług będzie używany. Urząd przeprowadza następnie badanie formalne i merytoryczne - sprawdza, czy znak spełnia wymagania prawne oraz czy nie koliduje z wcześniej zarejestrowanymi oznaczeniami.

Jeśli postępowanie zakończy się pozytywnie, przedsiębiorca otrzymuje świadectwo ochronne, które potwierdza jego prawa wyłączne do danego oznaczenia. Ochrona trwa 10 lat z możliwością jej przedłużania, co sprawia, że raz zarejestrowany znak może chronić markę przez wiele lat.

Rejestrując swój znak towarowy, zabezpieczasz nie tylko nazwę i logo firmy, ale też budujesz silną pozycję na rynku, zwiększasz wartość swojej marki i zaufanie klientów.

Co warto zastrzec - nazwę firmy czy jej logo?

Decyzja o tym, by zastrzec znak towarowy, to jeden z najważniejszych kroków w budowaniu silnej i bezpiecznej marki. Dla wielu przedsiębiorców marka firmy jest najcenniejszym aktywem - rozpoznawalna nazwa, logo czy hasło reklamowe mogą decydować o przewadze konkurencyjnej na rynku.

Brak formalnej ochrony sprawia jednak, że każdy może naruszyć Twoje prawa, używając bardzo podobnej nazwy czy logotypu. W efekcie możesz stracić klientów, reputację i lata budowania pozycji, a dochodzenie swoich praw bez rejestracji znaku jest niezwykle trudne.

Tymczasem już jeden krok - złożenie wniosku i opłacenie kosztu rejestracji znaku towarowego - daje Ci realną przewagę. Po uzyskaniu ochrony prawnej możesz skutecznie chronić nazwę firmy, zakazać innym jej wykorzystywania i łatwiej egzekwować swoje prawa w przypadku naruszeń. Uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy to jedno ale możliwość reagowania na wszelkie naruszenia marki to drugie. Aby skutecznie zapobiegać działaniom nieuczciwej konkurencji potrzeby jest odpowiedni monitoring chronionego znaku. Dzięki temu będziesz mógł szybko reagować i chronić nazwę lub logo firmy.

Rejestracja znaku to nie tylko zabezpieczenie, ale także inwestycja w przyszłość: zwiększa wartość firmy, buduje zaufanie klientów i daje pewność, że Twoja marka pozostanie wyłącznie Twoja - niezależnie od tego, jak bardzo urośnie jej rozpoznawalność.

Marcin Setlak

Prawnik, CEO w kancelarii Brandelaw. Specjalizuje się kreacji marek oraz własności intelektualnej. Stworzył ponad 300 marek firm i produktów. Wykładowca w Centrum Prawa Własności Intelektualnej im. H. Grocjusza oraz Akademii Leona Koźmińskiego.