Bosch - historia marki i kluczowe lekcje o tworzeniu nazwy dla firmy

Historia marki Bosch pokazuje, że sukces globalnej firmy zaczyna się od dobrze przemyślanej nazwy i jej skutecznej ochrony prawnej. Robert Bosch, twórca tej ikonicznej marki, już od samego początku budował unikalną tożsamość swojej firmy, a jego nazwisko stało się synonimem jakości i innowacji. Dziś przedsiębiorcy, którzy planują rozwijać biznes, mogą wiele się nauczyć z tego, jak Bosch stworzył rozpoznawalną markę i chronił ją na całym świecie.

Od warsztatu mechanicznego do globalnej potęgi

Otóż firma Bosch mogła powstać dzięki osobie niemieckiego przemysłowca - Roberta Boscha. Robert Bosch pochodził z wioski Abeck (Abeck znajduje się pomiędzy Ulm i Heidenheim), był on jedenastym z dwanaściorga dzieci Servatiusa i Marii Boschów. Rodzina Boschów oprócz gospodarstwa rolnego posiadała także gospodę znajdującą się na uczęszczanej przez podróżnych drodze z Norymbergi do Ulm. W 1876 roku mający 15 lat Robert Bosch rozpoczął praktykę u mechanika i optyka nazwiskiem Maier w Ulm. Tam właśnie młody chłopiec zainteresował się mechaniką precyzyjną i elektronarzędziami. Uzyskawszy świadectwo czeladnika, Bosch postanowił wyruszyć w podróż po świecie. Chciał w ten sposób poszerzyć swoją wiedzę i doświadczenie nie tylko w swoim fachu, ale również w dziedzinie handlu i produkcji.

Robert Bosch starał się pracować wszędzie tam, gdzie mógł się czegoś nauczyć. Warto wspomnieć, że jako „wolny słuchacz” przez okres semestru Robert Bosch uczęszczał również do Wyższej Szkoły Technicznej w Stuttgarcie. Jak sam twierdził robił to, aby dokładnie poznać terminologię techniczną. Ważnym wydarzeniem w życiorysie twórcy omawianej marki był także wyjazd do USA w 1884 roku. W Stanach Zjednoczonych Robert Bosch znalazł zatrudnienie najpierw u niemieckiego elektrotechnika, a następnie w słynnej fabryce Edison Machine Works. Po powrocie do ojczyzny w 1886 roku 25-letni Bosch bogaty w nowe doświadczenia postanowił otworzyć w Stuttgarcie swój własny biznes. To właśnie wówczas powstał "Warsztat Mechaniki Precyzyjnej i Elektrotechniki". Początki były bardzo skromne - wraz ze swoim uczniem - mechanikiem Robert Bosch podejmował się napraw wszelkiego rodzaju urządzeń elektrycznych, instalacji telegrafów, telefonów, piorunochronów oraz oferował usługi w dziedzinie mechaniki precyzyjnej.

Nazwa firmy tak jak w przypadku marki Bosch ma ogromne znaczenie w prowadzeniu biznesu

Przełomem w działalności firmy okazało się wynalezienie w 1887 roku przez Boscha zapłonu elektromagnetycznego dla silników stacjonarnych. Dzięki temu urządzeniu Bosch doprowadził do upowszechnienia samochodu jako indywidualnego środka transportu i tym samym zrewolucjonizował światowy przemysł motoryzacyjny. O skali sukcesu młodego Boscha świadczyć może fakt, że po 10 latach od wprowadzenia wynalazku zatrudniał on już w swojej firmie 16 pracowników,  pięć lat później 45,a za  kolejne pięć lat aż 4500. Jak na ówczesne czas był to bardzo szybki rozwój. W 1901 roku sukces rewolucyjnego wynalazku pozwolił Robertowi zakupić plac przy Hoppenlaustrasse w Stuttgarcie, gdzie powstała wytwarzająca iskrowe aparaty zapłonowe fabryka o nazwie: "Elektrotechnische Fabrik Robert Bosch". („Fabryka Elektrotechniczna Robert Bosch”). W nowej fabryce Robert Bosch wykorzystał nabyte w USA doświadczenie, czyli zastosowanie w fabryce produkcji seryjnej opartej na podziale pracy i ośmiogodzinnym czasie pracy. Warto dodać, że to właśnie Bosch jak jeden z pierwszych w Niemczech wprowadził w 1910 roku wolne popołudnia w soboty oraz wielostopniowy system urlopów.

Detale technologiczne w produktach Bosch — przykład nowoczesnych rozwiązań i innowacji marki o silnej identyfikacji wizualnej oraz zarejestrowanym logo

Ze względu na powszechne zapotrzebowanie na wynalazek Boscha firma rozpoczęła międzynarodową działalność. Pierwsze przedstawicielstwo fabryki Boscha otwarto w Anglii w 1898 roku, z kolei pierwszy zagraniczny zakład produkcyjny otworzono w 1905 roku we Francji. Już w 1914 roku aż 90% produkcji zapłonu iskrowego była sprzedawana za granicą. Kryzys na rynku motoryzacyjnym spowodował, że w 1926 roku firma Boscha zaczęła dywersyfikować swoją działalność i wprowadziła do portfolio produkty z innych branż.

Dlaczego nazwa firmy ma znaczenie strategiczne w biznesie

Bosch to doskonały przykład tego, jak naming może wpłynąć na globalny sukces. Nazwisko założyciela było:

• autentyczne – nawiązywało do osoby stojącej za innowacjami,
  
• łatwe do wymówienia w wielu językach,
  
• odpowiednio zabezpieczone – z czasem zarejestrowane jako znak towarowy.
  

Dzięki temu marka uniknęła problemów prawnych i mogła rozwijać się bez przeszkód na międzynarodowych rynkach.

W 1928 roku w ramach poszerzenia działalności firmy rozpoczęto produkcję maszynki do strzyżenia włosów Forfex oraz pierwszych elektronarzędzi z silnikiem w rękojeści. Kolejnym krokiem była produkcja w latach trzydziestych pierwszej wiertarki ręcznej (1932 rok), pierwszej chłodziarki (1933 rok), radia samochodowego czy urządzeń z zakresu techniki grzewczej. Jednak w wyniku II Wojny Światowej działalność firmy została znacząco zahamowana - firma utraciła swoje zagraniczne zakłady i przedstawicielstwa, a  wiele fabryk Boscha zostało zniszczonych. Warto odnotować, że pomimo pracy na potrzeby przemysłu zbrojeniowego firma Bosch wspierała ruch oporu wobec faszyzmu oraz pomagała ludności żydowskiej. Za tą chwalebną działalność Hans Waltz (właściciel firmy od 1942, czyli po śmierci Roberta Boscha) otrzymał wiele lat później honorowy tytuł „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.

Ochrona marki - fundament bezpiecznego rozwoju

Bosch od lat dba o prawne bezpieczeństwo swojej nazwy i logo. Zarejestrowanie znaku towarowego sprawiło, że firma zyskała:

• wyłączne prawo do korzystania z nazwy w swojej branży,
  
• możliwość skutecznego rozstrzygania sporów o domeny internetowe,
  
• ochronę przed podróbkami i konkurencją podszywającą się pod markę,
  
• większą wartość rynkową i prestiż w oczach klientów oraz inwestorów.
  

Dla współczesnych firm oznacza to, że po stworzeniu nazwy warto natychmiast sprawdzić jej dostępność i dokonać rejestracji w Urzędzie Patentowym.

Po zakończeniu wojny firma stopniowo odbudowywała działalność. W latach późniejszych Bosch rozszerzył ofertę produktów AGD: m.in. pralki, zmywarki i suszarki (choć dokładne daty ich wprowadzenia mogą się różnić w różnych źródłach).
Obecnie Grupa Bosch zatrudnia około 418 000 osób na całym świecie i jest obecna w dziesiątkach krajów.
W 2024 roku wydatki na badania i rozwój wyniosły 7,8 mld euro – co potwierdza, że innowacyjność wciąż jest kluczową częścią strategii firmy.

Logo jako kluczowy element identyfikacji wizualnej i ochrony marki

Nazwa firmy Bosch, wywodząca się od nazwiska jej założyciela - Roberta Boscha - od początku budowała unikalną tożsamość marki. Już w 1901 roku nazwisko Bosch stało się fundamentem namingu firmy, a kilka lat później pojawił się znak graficzny, który ją wyróżnił. W 1918 roku Gottlob Honold, główny mechanik w warsztacie Roberta Boscha, zaprojektował pierwsze logo - przekrój twornika, czyli serca iskrownika zapłonowego, będącego flagowym produktem przedsiębiorstwa. Ten symbol szybko stał się rozpoznawalnym elementem marki i został prawnie chroniony jako znak towarowy, co zabezpieczyło firmę przed kopiowaniem przez konkurencję.

Logo było przez lata modyfikowane - ostatnia większa zmiana miała miejsce w 2004 roku, gdy symbol nabrał nowoczesnego, stalowego charakteru dzięki pracy Erika Spiekermanna i zespołu United Designers Network. Oprócz znaku graficznego istotnym elementem identyfikacji wizualnej marki jest hasło reklamowe „Technologia bliżej nas”, podkreślające innowacyjność i jakość produktów Bosch.

Historia Boscha pokazuje, że nazwa i logo firmy muszą iść w parze z odpowiednią ochroną prawną. Rejestracja znaku towarowego zabezpiecza przed nieuczciwymi naśladowcami, chroni reputację i wzmacnia rozpoznawalność marki.

Pierwsze logo marki BOSCH.

Aktualne logo marki BOSCH.

CIEKAWOSTKI:

• Pierwsza chłodziarka marki Bosch miała kształt beczki i ważyła 80 kg (dla przypomnienia powstała w 1933 roku).
• Mało osób zdaje sobie sprawę, że powietrze wydmuchiwane z odkurzacza marki Bosch posiadającego filtr HEPA jest w 99,97 proc. wolne od zanieczyszczeń. Wniosek z tego jest taki, że jest to powietrze czystsze od powietrza, którym normalnie oddychamy podczas przebywania w pomieszczeniach.
• Firma Bosch zapewnia, że używając innowacyjnej zmywarki jej produkcji  użytkownik zużyje nawet dziesięć razy mniej wody niż podczas zmywania ręcznego.
• Bosch użył w 2003 roku w swojej wkrętarce bezprzewodowej IXO nowoczesny akumulator litowo-jonowy, który dotychczas montowany był przeważnie tylko w  laptopach i telefonach GSM.
• Z inicjatywy koncernu Grupy Bosch powstała  „Akademia Wynalazców im. Roberta Boscha”, której zadaniem jest wspieranie kształcenia w technicznego w szkołach  oraz  promowanie młodych wynalazców.
• Za wysoką jakość oraz niezawodność swoich produktów marka Bosch była wielokrotnie honorowana tytułami:  Superbrands, CoolBrands oraz Laur Klienta.
• Bosch jest pomysłodawcą konkursu „Platynowe wiertło” w  branży budowlanej, w którym przyznawane są nagrody dla najlepszych firm budowlanych i architektów.
• Produkty marki Bosch po raz pierwszy można było nabyć w Polsce w 1911 roku, gdy Ignacy Kestenbaum  wraz ze swoim wspólnikiem Rechtlebenem otworzyli w Warszawie „skład fabryczny Robert Bosch Stuttgart ”. Kestenbaum i Rechtleben uzyskali  status głównego przedstawicielstwa Boscha na cały zabór rosyjski. W okresie II wojny światowej działalność zakończono. W okresie PRL-u firma Bosch nie posiadała w Polsce swojego przedstawicielstwa. Dopiero w 1992 roku marka Bosch zaczęła ponownie zaistniała w Polsce.

Marcin Setlak

Prawnik, CEO w kancelarii Brandelaw. Specjalizuje się kreacji marek oraz własności intelektualnej. Stworzył ponad 300 marek firm i produktów. Wykładowca w Centrum Prawa Własności Intelektualnej im. H. Grocjusza oraz Akademii Leona Koźmińskiego.